Rwa kulszowa, czyli ischias, bywa nazywana korzonkami, atakiem korzonków czy postrzałem. To przykra dolegliwość utrudniająca czy nawet uniemożliwiająca normalne funkcjonowanie. Objawia się nagłym, ostrym, promieniującym bólem – od lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa, poprzez pośladki, udo i podudzie, nawet do samej stopy. Ten nieznośny ból ma swoje źródło w ucisku na nerw kulszowy, a dokładniej – na korzenie tego największego w organizmie człowieka nerwu. Nerw ten składa się z pięciu korzeni wychodzących z rdzenia kręgowego w odcinku lędźwiowo krzyżowym kręgosłupa i pomiędzy mięśniami pośladków biegnie w kierunku dołu podkolanowego.

Rwa kulszowa - przyczyny

Rwa kulszowa, spowodowana uciskiem na nerw, może pojawić się w każdym wieku. Często kojarzono ją z wykonywaniem ciężkiej pracy fizycznej, obecnie jednak równie często dotyka osoby prowadzące siedzący tryb życia, nie przykładające należytej dbałości do utrzymania ergonomicznej postawy, czy osoby trenujące różne sporty zbyt forsownie. To choroba zarówno osób starszych, jak i bardzo młodych.

Objawy rwy kulszowej

Rwa kulszowa objawia się przede wszystkim silnym, nagłym bólem, do pojawienia się którego, wystarczy jeden nagły ruch – pochylenie się, dźwignięcie choćby niewielkiego ciężaru, zerwanie się z krzesła czy z łóżka. Każdy, kto zauważy u siebie taki objaw, powinien bacznie obserwować swój stan i skonsultować się z lekarzem.

Pacjenci różnie opisują ból towarzyszący dolegliwości – jako kłujący, ostry, paraliżujący, piekący czy rwący. Atakowi rwy kulszowej mogą towarzyszyć także inne dolegliwości neurologiczne – nie tylko dokuczliwy ból, ale i zaburzenia czucia w okolicy lędźwi, w pośladkach, tylnej części ud, łydek, a nawet stóp. Zazwyczaj najpierw pojawia się ból w plecach, gdzie najczęściej znajduje się źródło bólu. Ucisk na nerw kulszowy może jednak pojawić się na każdym jego odcinku. U pacjentów wystąpić może także drętwienie tych obszarów ciała, osłabienie siły mięśniowej, a nawet zaniku mięśni, gdy rwa kulszowa utrzymuje się przez dłuższy czas. Ból jest szczególnie dokuczliwy przy wykonywaniu nagłych ruchów, może jednak towarzyszyć choremu przez cały czas.

Przyczyny dolegliwości

Zdecydowanie najczęstszą z przyczyn ujawnienia się rwy kulszowej jest ucisk na korzenie nerwu kulszowego spowodowany przez przesunięty krąg, zwężony kanał kręgowy u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa czy element krążka międzykręgowego w przebiegu dyskopatii. Niejednokrotnie wystarczy jednorazowe przeciążenie kręgosłupa spowodowane chociażby zbyt forsownym wysiłkiem fizycznym czy siedzeniem w niewłaściwej pozycji przez dłuższy czas.
Rwa kulszowa może mieć również inne przyczyny. Ucisk na nerw kulszowy pojawić się może na skutek obecności guza czy krwiaka umiejscowionych w okolicy nerwu, guza w samym kanale kręgowym, w przypadku gruźlicy kręgosłupa lub złamania kręgosłupa. Złamanie kręgu czy wysunięcie się dysku, uciskającego nerw, może nastąpić nie tylko w wyniku wypadku czy wyczynowego uprawiania sportu. Takie urazy pojawiają się również u pacjentów cierpiących na osteoporozę czy otyłych. Niejednokrotnie pacjent dopiero w czasie leczenia dowiaduje się, że w przeszłości złamał jeden z kręgów.

Rwa kulszowa – jak rozpoznać?

Diagnostyka rwy kulszowej niejednokrotnie ogranicza się do wywiadu medycznego. Specjalistyczne badania nie zawsze są konieczne. Lekarz może zlecić pacjentowi wykonanie zdjęcia rentgenowskiego kręgosłupa, tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego – w zależności od konkretnego przypadku.

Leczenie rwy kulszowej

Rwę kulszową leczy się farmakologicznie, jak również metodami niefarmakologicznymi. Ważne jest, by pacjent dbał o prawidłowe ułożenie kręgosłupa i odciążenie odcinka, na którym dochodzi do ucisku nerwu kulszowego.

W leczeniu farmakologicznym lekarz może zalecić przyjmowanie środków przeciwzapalnych i przeciwbólowych oraz zmniejszające napięcie mięśni. Mogą to być zarówno farmaceutyki stosowane doustnie, jak i stosowane miejscowo. W przypadku rwy kulszowej spowodowanej osteoporozą lekarz przepisze środki stosowane w leczeniu tej choroby. W niektórych przypadkach wskazane jest przyjmowanie leków uspokajających i przeciwdepresyjnych, które skutecznie wspomagają terapię chronicznego bólu.

Leczenie rwy kulszowej może polegać na laseroterapii i fizykoterapii, terapii ciepłem lub zimnem, kąpiele siarkowe, okłady z borowiny. Czasami konieczne może się okazać leczenie operacyjne. Jako że przewlekły ból może powodować także zaburzenia nastroju czy nawet depresję, wskazane może być skierowanie pacjenta na psychoterapię.
Niezwykle istotne jest, aby pacjent sam zadbał o swój kręgosłup. W tym celu wskazana może być redukcja masy ciała, zmiana nawyków i trybu życia. Ważny jest ruch i stosowanie odpowiednich ćwiczeń, które wzmacniają mięśnie pleców i ułatwiają utrzymanie prawidłowej, stabilnej pozycji. W leczeniu rwy kulszowej niezwykle pomocne jest stosowanie pasów lędźwiowo-krzyżowych, gorsetów i ortez. Pomagają one utrzymać prawidłową pozycję ciała, odciążają, a nawet wzmacniają mięśnie grzbietu. Przy leczenie przewlekłych dolegliwości pacjent może stosować aparaty do akupresury lub elektrostymulacji, które przynoszą ulgę w bólu. Warto zainwestować w twardy materac i płaską poduszkę ortopedyczną pod głowę – pomagają one utrzymać właściwą pozycję również podczas snu.